Հայաստանի Հանրապետությունը գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհի հյուսիսարևելյան մասում՝ Կովկասի և Փոքր Ասիայի միջև, սահմանակից է Ադրբեջանին, Թուրքիային, Իրանին և Վրաստանի Հանրապետությանը։ Պատշաճ տարածքը կազմում է 29,800 կմ²։
Հայաստանի մայրաքաղաքը՝ Երևանը, գտնվում է Հրազդան գետի ափին և հանդիսանում է շուրջ 1.2 միլիոն հայերի տուն։ Հաջորդ երեք ամենամեծ քաղաքները Գյումրին, Վանաձորը և Աբովյանն են։ Կարևոր քաղաք է նաև Էջմիածինը՝ Հայ Առաքելական Եկեղեցու հոգևոր կենտրոնը, որը գտնվում է Երևանից 20 կմ հեռավորության վրա։
Հայաստան գտնվում է Հայկական լեռնաշխարհի տարածքում, ուստի նրա ռելիեֆը հիմնականում բաղկացած է բազմաթիվ բարձր լեռնաշղթաներից (տարածքի մոտ 47%), միջլեռնային խոռոչներից, հանգած հրաբխային լեռներից, սարահարթերից և տափաստաններից։ Անտառները զբաղեցնում են տարածքի շուրջ 12%-ը։ Տարածքի միջին բարձրությունը ծովի մակարդակից կազմում է 1800 մետր, իսկ ամենաբարձր կետը Արագած լեռն է՝ 4090 մետր բարձրությամբ։ Ամբողջ Հայաստանի ամենացածր կետը գտնվում է Դեբետ գետի կիրճում՝ ծովի մակարդակից 400 մետր բարձրությամբ։
Արարատ լեռը, որը պատմականորեն Հայաստանի տարածքի մաս է կազմել, տարածաշրջանի ամենաբարձր կետն է։ Ներկայումս գտնվում է Թուրքիայի տարածքում, սակայն ամբողջությամբ տեսանելի է Հայաստանից և դարձել է հայերի համար հզոր խորհրդանիշ՝ արտացոլվելով Հայաստանի զինանշանի վրա։
Հայաստանում կան ավելի քան 200 գետեր ու գետակներ։ Աշխարհի ամենամեծ լեռնային լճերից մեկը՝ Սևանա լիճը, որն ունի 1400 կմ² մակերևույթի մակերես, գտնվում է Հայաստանում։
Հայաստանի ամենաբարձր լեռները.
Արագած – 4090 մետր ծովի մակարդակից (Հայաստանի ամենաբարձր կետ)
Այս լեռը Հայաստանի ամենաբարձր լեռն է, որը գտնվում է երկրի արևմտյան մասում։ Այն հանգած հրաբխային լեռ է՝ մեծ կրատերով և չորս գագաթներով։
Կապուտջուխ – 3906 մետր ծովի մակարդակից
Գտնվում է Հայաստանի հարավարևելյան մասում, այս լեռը հայտնի է իր դաժան ռելիեֆով և հանդիսանում է ավելի մեծ հրաբխային սարահարթի մաս։
Աջդաակ – 3598 մետր ծովի մակարդակից
Գտնվում է Հայաստանի արևմտյան մասում, Աջդաակը հայտնի է իր յուրահատուկ ձևով և առաջարկում է մի քանի տեսարաններ շրջակա հովիտների նկատմամբ։
Սպիտակասար – 3555 մետր ծովի մակարդակից
Այս լեռը գտնվում է Հայաստանի կենտրոնական մասում և մաս է կազմում Գեղամա լեռնաշղթային։ Այն ամենաբառաջին գագաթներից է, որոնք իշխում են լանդշաֆտում։
Վարդենիս – 3522 մետր ծովի մակարդակից
Գտնվում է Վարդենիս լեռնաշղթայում, այս գագաթը հանդիսանում է Հայաստանի արևելյան լեռների կարևոր լեռներից մեկը, որը առաջարկում է աչքի ընկնող տեսարաններ Սևանա լճի նկատմամբ հյուսիսում։
Արարատ լեռ – 5137 մետր ծովի մակարդակից (պատմականորեն Հայաստանի մաս)։ Ներկայումս գտնվում է Թուրքիայի տարածքում, սակայն այն տեսանելի է Հայաստանի տարածքից և հանդիսանում է մեծ կարևորություն ունեցող խորհրդանիշ՝ տեղ գտնելով Հայաստանի զինանշանի վրա։ Այն հայտնի է իր bibլիական կապով և մեծությունը։
Խուստուփ – 3206 մետր ծովի մակարդակից
Գտնվում է Հայաստանի հարավային մասում, Խուստուփը promin է լեռը Սյունիքի տարածաշրջանում։ Իր ժայռոտ և սուր լանջերով այն հանդիսանում է դժվարին լեռ որսորդների համար։
Շղնկաձոր – 3397 մետր ծովի մակարդակից
Գեղամա լեռնաշղթայի մաս կազմող Շղնկաձորը ունի գեղեցիկ ալպյան լանդշաֆտներ, այդ թվում՝ լճեր և հազվագյուտ բուսականություն, ինչը այն դարձնում է զբոսաշրջիկների և բնապահպանների համար հետաքրքիր վայր։
Ցոմակ – 3375 մետր ծովի մակարդակից
Գեղամա լեռնաշղթայի գագաթներից մեկը՝ Ցոմակը հայտնի է իր հրաբխային ծագմամբ և իր առանձնահատուկ լանդշաֆտով, ինչը գրավում է աշխարհագրագետների և բնության սիրահարների ուշադրությունը։
Մասիս – 3473 մ բարձրություն ծովի մակարդակից
Մասիսը գտնվում է Հայաստանի արևելքում և հանդիսանում է կարևոր սլաք այս տարածաշրջանում՝ իր մի քանի գագաթներով, որոնք ունեն պանորամային տեսարաններ:
Գեղամ – 3584 մ բարձրություն ծովի մակարդակից
Լեռը Հայաստանի աշխարհագրական կենտրոնում, ունի գեղեցիկ բնապատկերներ և հազվադեպ հանդիպող բուսականություն:
Արպա – 3374 մ բարձրություն ծովի մակարդակից
Այս լեռը գտնվում է երկրի հարավային մասում և ունի կարևոր նշանակություն տեղական բնակիչների համար՝ որպես բնության ուժի և դիմադրողականության խորհրդանիշ:
Թալավար – 3362 մ բարձրություն ծովի մակարդակից
Լեռը գտնվում է Արեւելյան Հայկական լեռնաշխարհի աշխարհագրական տարածքում, կազմելով գեղեցիկ լեռնաշղթա, որը ծածկված է հազվագյուտ բույսերով:
Տաշիր – 3206 մ բարձրություն ծովի մակարդակից
Լեռը գտնվում է երկրի հյուսիսում, ունի մի քանի կիրճեր և բարձր լեռնային լճեր, որոնք գրավում են ճանապարհորդների ուշադրությունը:
Այս ցանկը ընդգծում է Հայաստանի տարբեր ու հոյակապ գագաթները, որոնք յուրահատուկ են իրենց առանձնահատկություններով և կարևորությամբ։
Հայաստանի ամենաերկար գետերը.
Արաքս՝ միայն Հայաստանի տարածքում 158 կմ (ընդհանուր երկարությունը՝ 1072 կմ)
Արաքսը Հայաստանում կարևոր գետերից է, որը հարակից է Թուրքիայի, Իրանի և Ադրբեջանի սահմաններին, և մեծ նշանակություն ունի երկրի հիդրոգրաֆիայի մեջ։
Ախուրյան՝ 186 կմ
Ախուրյանը գետ է, որը սկիզբ է առնում Թուրքիայի տարածքից և անցնում է Հայաստանի տարածքով, միաժամանակ հանդիսանալով սահմանային գետ, որը բաժանում է Հայաստանը և Թուրքիան։
Որոտան՝ միայն Հայաստանի տարածքում 119 կմ (ընդհանուր երկարությունը՝ 179 կմ)
Որոտանը սկիզբ է առնում Վայոց Ձորի մարզից և անցնում է տարբեր հովիտներով, հանդիսանալով Հայաստանի կարևոր գետերից։
Դեբեդ՝ միայն Հայաստանի տարածքում 152 կմ (ընդհանուր երկարությունը՝ 178 կմ)
Դեբեդը միացման գետ է, որը հոսում է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, մուտք կատարելով երկիր նաև դեպի Աղստևի հովիտ։
Աղստև՝ միայն Հայաստանի տարածքում 99 կմ (ընդհանուր երկարությունը՝ 133 կմ)
Աղստևը սկսվում է Վրաստանի տարածքից և Հայաստանի հյուսիս-արևելյան մասում հանգեցնում է Դեբեդ գետին։
Հրազդան՝ 141 կմ
Հրազդանը Հայաստանի ամենակարևոր գետերից մեկն է, որը անցնում է մայրաքաղաք Երևանից և մեծ նշանակություն ունի որպես աղբյուր և ջրամբար։
Այս գետերը մեծ նշանակություն ունեն ոչ միայն երկրամասի էկոլոգիայի, այլև ջրային ռեսուրսների ապահովման հարցում։
Հայաստանի լճերը.
Սևանա լիճ՝ մակերևույթի ընդհանուր մակերեսը 1400 կմ²
Արփի լիճ՝ մակերևույթի ընդհանուր մակերեսը 22 կմ²
Սև լիճ՝ մակերևույթի ընդհանուր մակերևութը 2.0 կմ²
Ակնա լիճ՝ մակերևույթի ընդհանուր մակերևույթը 0.53 կմ²
